An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
An Drochaid Eadarainn
Crìochan Chamuis Anna
Nòs a’ bhìdh
Slaman
Facal-toisich
Chleachd Aileas ni’n Alaidh Sheòig an modh seo gus slaman a dheanamh. Tha slaman coltach ri custard pudding. Fàsaidh e tiugh le bainne a chuireadh air dòigh ann an stamag laoigh. Bha an stamag air a crochadh `s a' phoirds fad na bliadhna. Fhads a bha spàinntean `gan toirt àisde, chuireadh tuilleadh bainn’ innte. Bha biadh gu math coltach ris an t-slaman, ris an canadh iad bainne deasgainn, fasanta ann an Siorramachd Antaiginis.
Neach-aithris: Seumas Watson
Alice Smith of North River shared this recipe for “slaman,” a special food from the St. Ann’s Bay area. Slaman is similar to a custard pudding and is thickened with a substance prepared in a calf’s stomach. The stomach was hung in the porch all year and as spoonfuls were taken out, more milk would be added. Alice adds that women at the time had to be creative with the few ingredients: “they had to use their heads to do things and to eat.” A very similar food to slaman was made in Antigonish County that was called “bainne deasgainn.”
Alice Smith de North River nous a fait part de cette recette du slaman, qui était une spécialité de la région de St. Anns Bay. Le slaman ressemble à un pudding de type crème anglaise, qu’on épaississait avec une substance préparée dans l’estomac d’un veau. On suspendait cet estomac dans la véranda pendant toute l’année pour y puiser régulièrement à la cuiller, et on y ajoutait du lait au fur et à mesure. Alice ajoute que, à l’époque, les femmes devaient faire preuve d’imagination avec le peu d’ingrédients disponibles : « Il fallait qu’elles fassent preuve d’imagination dans leurs activités et pour la nourriture. » Dans le comté d’Antigonish, on préparait un mets très semblable au slaman, qui s’appelait bainne deasgainn.
Slaman
Nuair a rachadh laogh a mharbhadh, bheireadh `ad a' stamag às agus ghlanadh `ad gu math i. B’ àbhaist dha mo mhàthair a bhi `ga glanadh. Chuireadh i an uair sin salann agus uisge `na broinn agus dh'fhàgadh i siod `na sheasamh fad oidhche. Làr na mhàireach, chuireadh i bainne ris a’ stuth eile. Bha i an uairsin `ga crochadh fad beagan làithichean, na, `s dòcha, fad seachdain. Nuair a bhiodh a’ slaman deiseil, chuireadh i uibhir do bhainne air dòigh -`s dòcha cart. Bha i `ga bhlàthadh sin air a’ stòbh. An nuair sin, chuireadh i spàn mhór, na dhà dhiubh, dhe `n stuth ris a' bhainne bhlàth. Chuireadh i siod mun cuairt uile agus chuireadh i dha `n dànra taobh e gu fàsadh e car fuar. Nuair a bha am bainne air fuaradh, bha e tiugh - coltach ri tapioca pudding.
B’ àbhaist dhi a' slaman a thoirt dhuinn le uachdar air. Dh'fhaodadh tu siùcar a chur air, na rud sam bith eile a chòrdadh riut. Bha i `cantainn gu robh e math do dhuine. Bha an t-seann fheadhainn a' géilleadh dha sin co dhuibh. Chan eil puddings mar sin againn an diugh. Chan eil sgath ann ach a' fùdar a chuireas tu ri bainne agus a dheanamh tiugh. Ach b' e siod a bh’ aca `s an t-seann aimisir.
Bhiodh stamag a’ laoigh air a crochadh `s a' phoirde fad na bliadhna - far a robh i fionnar. Nuair a bhiodh uibhir do spàinntean air an toirt àisde, bhathas a' cuir tuilleadh bainne innte. As t-samhradh, chuireadh `ad suidheagan lair, na smeuran gorma, air an t-slaman gus barrachd do bhlas a chur ris.
Air a h-aithris aig Aileas ni'n Alaidh Sheòig
© Seumas Watson
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
Modh bìdh
Slaman
Stamag laoigh
Salann
Uisge
Bainne
Uachdar
Smeuran (Ma `s math leat)
Glan stamag a’ laoigh gu ìre mhath. Lìon le uisge agus salann i. Leig dhi a bhogadh fad na h-oidhcheadh. Air là-na-mhàireach, lìon le bainne i, agus tioramaich i `na crochadh mu thuaiream seachdain a thìde. Nuair a bhios i tioram, teasaich mu cheithir cupannan do bhainne air uachdar a’ stòbha. Cuir beagan spàinean móra dhe ‘n stuth às stamag a’ laoigh ris a’ bhainne bhlàth. Cuir mun cuairt e gu math agus fàg dha `n dàrna taobh e dh’fhuarachadh. Théid a’ slaman an tighead mar na `s fhuaire a dh’fhàsas am measgachadh. Cuir air a' bhòrd e le uachdar, siùcar - air neo smeuran na ràithe - air a' bhàrr.
Preparation of slaman, a custard-like pudding.
Préparation du slaman, pudding évoquant la crème anglaise.
Aileas ni'n Alaidh Sheòig
B’ ann à Cnoc MhicRath, Drochaid na h-Aibhne Tuath, a bha Aileas ni'n Alaidh Sheòig. `S e na Leòdhasaich a bu mhoth' a sheatlaig ann an Drochaid na h-Aibhne Tuath. `Na boireannach fialaidh còir, bha e `na thoileachas mór dhi srùbag a dhèanadh do luchd-céilidh.
Neach-aithris: Seumas Watson
Alice Smith (née MacRae) was born in MacRae’s Hill, North River. She was descended from settlers from Lewis. Alice was a generous hostess who took pleasure in serving tea and entertaining guests.
Alice Smith (née MacRae) est née à MacRae’s Hill, à North River. Ses ancêtres étaient originaires de Lewis. Alice était une hôtesse généreuse qui prenait plaisir à servir le thé et à divertir ses invités.