An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
`S an àm a bha reic air stuth làidir `ga chroiseadh an Albainn Nuaidh, chaidh an soitheach, Afghan Prince, far a cùrsa an droch stoirm `s an dol seachad air chladach an ear-dheas Eilean Cheap Breatainn, chaidh i fodha goirid do Cheap Ghabaruis. Leis mar a thachair, bha `na broinn luchd mór do ruma bàn. Cha b’ fhad' an uair sin gus a robh muinntir an àite an gnìomh gus an stuth prìsmhor a shabhaladh. Tha deagh sheansa gu robh an stuamachd `ga cur dha `n dàrna taobh treiseag.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
At the time of Prohibition in Nova Scotia, a ship coming from the West Indies, the Afghan Prince, went down in a fierce storm passing by Cape Breton’s south-eastern coast, near Cape Gabarus. The ship’s consignment included a load of white rum. People from the surrounding area soon set about recovering the cargo. It seems that some of them went on a drunken spree!
À l’époque de la Prohibition, en Nouvelle-Écosse, un navire en provenance des Antilles, le Afghan Prince, a sombré lors d’une grosse tempête au large de la côte sud-est du Cap-Breton, près de Gabarus Cape. La cargaison du navire comprenait une réserve de rhum blanc. Les gens des alentours ont tôt fait de se lancer à la recherche de la cargaison. Apparemment, certains d’entre eux ont vraiment fait la fête!
Séisd:
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
An oidhch' an nochd gu bheil mi foighneachd,
Có thug dhaibh a' ruma bàn ud.
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh.
… a h-uile fear `s a stòpan làn dheth
Tha ceathrar do dhaoine sgairteil
Timcheall a’sàbhaladh casg dheth
Roll iad suas e ann am pasgan
Gos am faighte dhachaidh sàbhailt’.
Chan eil bodach anns an tìr seo,
Nach bi falbh a’ slaodadh creamer,
Cha bhi foighneachd gu dé `s pris dha,
Ach gu cinnteach gum bi `n làn ann.
`S an tha `n t-àm agaibh sgur dhan ùpraid,
`S a bhith tuiteam air ur glùinean,
`S a bhith tric a’gabhail ur n-ùrnaigh,
Mun tig am flù is gun sibh sàbhailt’.
*****************************************
Séisd:
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
An oidhch' an nochd gu bheil mi foighneachd,
Có thug dhaibh a' ruma ban ud.
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
`S iomadh olc a thig air daoine,
`S iomadh trioblaid thig air dùthaich,
Thàinig an African Prince dha `n dùthaich,
`S gun tug i na daoraichean dha`n àite.
`S bochd nach deach i as a chéile,
Mu `n do ràinig i Ceap Sable,
Shàbhaladh e iomadh creutair’
A thug spéis dha `n ruma ban.
`S ann aig Cnoc Gilleasbuig `ic Fhionnlaigh,
Chuala sinn an upraid `s an éibheach,
Cuid dhiubh seinn Tipperary,
`S aig na beistean an droch canail.
`S gum bheil balaich òg na dùthcha,
Falbh an cois luchd na daoraich,
`S bochd nach faiceadh leithid as cuid dhiubh,
A dol null dha `n sgoil Shàbaid.
`S an tha ceannaichean na dùthcha,
Dèanamh fortain air an t-siùcar,
Reiceadh iadsan iomadh punnd dheth,
A dhèanamh toti aor an glad diubh.
Chì thu bodach anns an tìr seo,
Anns a’ gheamhradh cheannach creimar,
Cha ’n eil foighneachd air a’ phris,
Ach gum bheil cinnt gum bi e làn aig’
`S an tha `n t-àm dhuibh sgur dha `n ùpraid,
`S a bhi tuiteam air bhur glùintean,
`S a bhi dèanamh facail ùrnaigh,
Gun tig am flu is gun sibh sàbhailte.
Cha dean e dhomhsa a bhi ro-phròiseil,
Ged a n`` mi duanag òrain,
Oir tha mòran dha mo chàirdean,
‘G òl alcohol A' Ruma Ban.
© Tìr mo Ghraidh, BBC
Tar-sgrìobhadh: Fad air Falbh ás Innse Gall
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt
Song about a shipwreck and its cargo of rum.
Chanson sur une épave et sa cargaison de rhum.
B' ann à Framboise a bha Seonaidh Alasdair MacAsgaill agus chaidh a bhreith `s an aon àit’. Thàinig a chuideachd à Uibhist a Tuath. Bha baile fearainn aig Seonaidh agus bhiodh e cumail chaorach `s uan `s a leithid sin; dh’obraich e `s a' choillidh cuideachd. Bha e `na dheagh sheinneadair. B’ ann tric a rachadh e gu froileag, neo céilidh, mun cuairt Siorramachd Richmond a ghabhail òran.
Chan urrainn dhuinn a bhith buileach cinnteach có rinn an t-òran seo. Tha cuid a dhaoine am beachd gur e Cairistìona NicAodhain, à Drochaid Mhira, a rinn e. Tha feadhainn eile an dùil gur e bàrd a bhuineadh dhan cheàrnaidh fhéin, fear Dòmhnall Mac an t-Saoir, a bha air a dheanamh. Co dhiubh na co dheth, tha seo `na dheagh shamhla air òran éibhinn a chaidh dheanamh le bàrd ionadail an Albainn Nuaidh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Johnny Alec MacAskill was born in Framboise. His ancestors came from North Uist. Johnny had several different jobs over his life; he worked in the woods, fished and also kept a small farm with sheep and lambs. Johnny was a fine Gaelic singer and was often seen at milling frolics and gatherings around Richmond County.
We are not entirely certain who made this song. Some say it was a Christine MacKeigan from Marion Bridge. Others think it was a local man, Dan N. MacIntrye. In any case, this is another example of a comical song composed by local Nova Scotia bards.
Johnny Alec MacAskill est né à Framboise. Ses ancêtres venaient de North Uist. Johnny a eu différents emplois pendant sa vie : il a travaillé dans les bois, il a été pêcheur et il a également exploité une petite ferme avec des moutons et des agneaux. Johnny était un très bon chanteur gaélique et on le voyait souvent lors des fêtes liées au foulage et des rassemblements dans le comté de Richmond.
Nous ne sommes pas sûrs de l’origine de cette chanson. Certains disent qu’elle a été composée par Christine MacKeigan, de Marion Bridge. D’autres pensent que le compositeur était un homme du coin, qui s’appelait Dan N. MacIntrye. Quoi qu’il en soit, il s’agit d’un autre exemple de chanson comique composée par un barde local de la Nouvelle-Écosse.
An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.