log asteach
logo

Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or

Stòraidhean is Naidheachdan

Conan agus am Fuamhaire

Facal-toisich

Tha stòraidhean mu na Fianntaichean air a bhith `gan aithris an dàrna cuid an Éirinn `s an Albainn bho shean.  Cluinnear sgeulachd mu na gaisgich, Fionn MacCumhail agus a chòmhlan, corra-uair gu ruig’ a’ là seo fhéin. Tha a’ sgeulachd seo ag innse mar a fhuair Conan, a’ fear a bu shuaraiche dha na curaidhean ud, ainm.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

Stories of the Fenians have been popular in Scotland and Ireland since antiquity. These tales concern the adventures of Fionn MacCumhail and his warriors.  In this story, we are told how Conan, the most obnoxious of the Fenians, got his name.

Les histoires des Fenians sont populaires en Écosse et en Irlande depuis l’Antiquité. Ces contes concernent les aventures de Fionn MacCumhail et ses guerriers. Dans ce récit, on nous raconte comme Conan, le plus odieux des Fenians, a reçu son nom.

Conan agus am Fuamhaire

`S ann aig Gilleasbuig Ceanadach a chuala mi `n naidheachd sin air Conan, a' fear bu shuaraiche a bh’ as an Fhéinn. Tha e coltach gu robh Conan a’ tighinn tarsainn air garbh-chrìochan neònach air choireiginn latha agus thànaig e gu bothan ann a’ sin agus thug e sùil astaigh. Bha béist mhór do dh’ fhuamhaire neo culaidh-uamhais air choireiginn `na shuidhe astaigh as an àite bha sin agus thuirt Conan,

“Cha n-fhaca mi riamh dorust fosgailte nach do choisich mi astaigh troimhe.”

Agus ghabh e astaigh. Bha àite air an suidheadh e ann a’ sin taobh bòrd is thuirt e, “Cha n-fhaca mi riamh suidheachan an àite nach do shuidh mi air.”

Agus shuidh e air an àit’ a bha seo. `S thug e sùil `s bha biadh air a’ bhòrd agus thuirt e, “Cha n-fhaca mi riamh biadh air bòrd nach do dh’ ith mi pàirt dheth.”

Chaidh e dh’ ionnsaidh a’ bhùird is thòisich e air a’ bhiadh ithe agus as an àm a bha seo bha a’ bhéist – am fuamhaire – bha e coimhead air `s a pheirceall gu math faisg air Conan agus e coimhead air. Tha mi cinnteach gu robh e gabhail beachd gu dé a nist an dòigh air a robh e dol `ga chuir gu bàs is nuair a bha Conan réidh dha `n bhiadh thuirt e, “Cha n-fhaca mi riamh cothrom air buille mhath a thoirt nach tug.”

Is chuir e fairis a’ bhéist `s bhrist e an citheal aige. Agus chuir e as dha `n fhuamhaire bha sin. Is nuair a thill e dh’ ionnsaidh na Féinn `s a dh’ inns’ e mar a thachair thuirt iad uile gu léir gun deanadh an duine bu shuaraiche a bh’ a’s an Fhéinn sin. Cha ligeadh an t-eagal leo’ aideachadh gu robh e gaisgeil air neo thòisicheadh e orra fhéin.

Agus sin mar a fhuair e an t-ainm gura h-e Conan an duine bu shuaraiche a bh’ as an Fhéinn. Agus cha chreid mi nach e Conan a thuirt. “Ma `s olc dhomh cha n-fheàrr dhut," mar a thuirt Conan ris an deamhan.

Bha siod ann an sean-fhacal. Sin agaibh an sgeulachd air Conan, am fear bu shuaraiche a bh’ air an Fhéinn.

© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh:  ©  http://mqup.mcgill.ca/book.php?bookid=1373
 

This is a Fenian tale about the champion Conan.

Il s’agit d’un conte fenian sur le champion Conan.

Eòs Nìll Bhig

R’ a linn, bha Eòs Nìll Bhig air fear dha na sgeulaichean a b’ fheàrr a bha beò ann a' saoghal nan Gàidheal.  A bharrachd air a bhith taosgach le seann seanchas, bha Eòs `na fhear-tagraidh làidir, sgairteil as leth gléidheadh na Gàidhlig agus a dualchais.  Chaidh àrach òg ann an Ceap Leitheach, goirid dha `n Phòn Mhór.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

Joe Neil MacNeil was an exceptional storyteller.  His deep knowledge of Gaelic culture was drawn from the traditions of his own Middle Cape and areas of Gaelic Cape Breton where he worked as an itinerant carpenter, electrician, and mechanic. Joe Neil was also an active proponent for ongoing Gaelic development in Cape Breton. 

Joe Neil MacNeil était un conteur exceptionnel. Il avait une profonde culture gaélique inspirée des traditions de sa propre région de Middle Cape et des régions du Cap-Breton gaélique où il était travailleur itinérant en menuiserie, électricité et mécanique. Joe Neil était également un ardent défenseur de la poursuite du développement de la culture gaélique au Cap-Breton.