An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
An Drochaid Eadarainn
Gàidhlig 's a' Mhór-roinn
Eadar a’ Mhór-roinn fhéin `s dùthchannan céin, tha `n Àrd-bhaile a-nist a’ gabhail astaigh caochladh shluagh, chinnidhean is chulturan. Tha Gàidheil Cheap Breatuinn, `s taobh an ear do dh' Alba Nuaidh, air obair `s cothroman a lorg ann bho thoiseach na ficheadamh linn. Tha móran dhiubh sin air an dualchas a chumail suas le bhith tighinn còmhla cruinn airson fearas-chuideachd is chlasaichean cànain. Gheobhar coimhearsnachd do luchd-ionnsachaidh `s an Àrd-bhaile. Tha cuid dhiubh air fàs fileanta le taic Ghàidheil aig a robh a’ Ghàidhlig bho `n ghlùin.
Neach-aithris: Seumas Watson
The Halifax Metro region has grown to be a culturally diverse area of the province. Generations of Gaels from eastern Nova Scotia have been coming to the area in search of economic opportunities since the beginning of the 20th century. Many have retained ties with their home communities and show support for the Gaelic tradition through participation in cultural activities and language classes. The Metro area is home to a community of Gaelic learners, many of whom have advanced their fluency through social exchange with native speakers living in the region.
La région métropolitaine d’Halifax s’est fortement développée et est devenue une région de la province caractérisée par la grande diversité de ses cultures. Depuis le début du XXe siècle, on observe un exode de générations successives de Gaëls de l’est de la Nouvelle-Écosse dans cette région, pour des raisons économiques. Bon nombre de ces Gaëls ont gardé des liens avec leur communauté d’origine et expriment leur soutien à la tradition gaélique dans le cadre de leur participation à des activités culturelles et à des cours de langue. La région métropolitaine d’Halifax accueille une communauté d’apprenants en gaélique, dont bon nombre ont développé leur maîtrise de la langue grâce à des échanges avec des habitants de la région dont c’est la langue maternelle.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Gàidhlig `s a' Mhór-roinn
Dòmhnall Sheonaidh
Facal-toisich
Tha a's a' phìos seo sgeul beag air duine aig a robh a' Ghàidhlig bho `n ghlùin. The e air a bhith fuireach `s an Àrd-bhaile fad bhliadhnaichean móra anist.
Neach-aithris: Seumas Watson
In this piece, we'll see the story of a native Gaelic speaker who has lived in HRM for many years now.
Dòmhnall Sheonaidh
`S ann a's an Tairbeart an Iar a rugadh is a thogadh Dòmhnall Sheonaidh. `S e a' Ghàidhlig a' cheud chànan a bh' aig' ann an taigh a sheana-phàrantan. `S ann a mhuinntir na Hearadh a bha a shinnsearan. Thug e seachad bliadhnaichean móra ag obair am Baile Haileafags, far a bheil e 'fuireach fhathast. Tha Dòmhnall gu math taiceil do dhaoine a tha togail na Gàidhlig. Tha e fìor mhath gu naidheachdan innse.
Neach-aithris: Seumas Watson
Donnie was born and raised in West Tarbot. He was raised with his grandparents where Gaelic was the language of the home. He is descended of Harris stock. He spent many years working in HRM where he still lives today. He is very supportive of Gaelic learners and is wonderful to tell stories.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Gàidhlig `s a' Mhór-roinn
Danns' am Baile Mór Haileafags
Facal-toisich
Tha daoine air tighinn a dh'fhuireach ann am Baile Haileafags às caochladh àiteachan do Ghàidhealtachd na h-Albann Nuaidh. Mar sin dheth, gu math tric, thig daoine còmhla cruinn airson ciùil agus dhannsaichean. A's a' phìos seo, chìthear feadhainn a' deanadh danns aig té dhe na taoims ud.
Neach-aithris: Séidheag Nic’illeMhaoil
Although Halifax area is not a traditional Gaelic speaking area, people from all over have come to live there. With that, music sessions and square dances are commonly on the calendar of events. This video shows a square set at one of these sessions.
Luchd-céilidh ag éirigh air danns' aig Pepperjack's `s an Àrd-Bhaile, Faoilleach 2012. Ceòl air a sheinn aig Glean Greumach, Ruairidh Dòmhnallach agus Ìosag Frisealach.
Dancers stepping to a set at the Pepperjack's Cape Breton Céilidh, January 2012. Music by Glenn Graham, Rodney MacDonald and Isaac Fraser.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Gàidhlig `s a' Mhór-roinn
Luadhadh
Facal-toisich
Buidheann a’ luadhadh a’ chlò. Obair throm a rinneadh a’s gach coimhearsnachd Ghàidhealach ann an Albainn Nodha gus an clò fhàgail teann gu leòr airson a chosg. `S iad na h-òrain, agus lìonmhorachd nan làmhan, a dheanadh an obair aotrom.
Neach-aithris: Seumas Watson
A group milling the woolen tweed cloth. This heavy work was carried out in every Nova Scotia Gaelic community in order to shrink the tweed so that it could be worn. The work was lightened by the numbers participating and milling songs.
Séisd:
Seinn o ho rò seinn.
Seinn o ho rò leannain,
Seinn o ho rò seinn.
Gur a muladach tha mi,
`S mi air àirigh chruidh-bhainne.
Gura muladach sgìth mi,
`S mi leam fhìn an tìr m' aineoil.
Cha b' ionnan mar bha mi,
Mun do dh'fhàg mi m' Bràigh Raineach.
Le m' phiuthar 's le mo bhràthair,
Cead bhith mànran ri m' leannan.
Ann am bothag an t-sùgraidh,
`S e bu dùnadh dhi barrach.
Tar-sgrìobhadh: An Cliath Clis
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A milling frolic in Halifax, December 2011.
Seòrsag ni’n Sheòrais `ic Coinnich
Chaidh Seòrsag ni’n Sheòrais `ic Coinnich a bhreith anns an t-Sassain aig Croydon. Tha i `fuireach anns an Àrd-bhaile. Thàinig a sinnsearan às an Eilean Sgitheanach, na Hearadh, Inbhirnis, Dòrnoch agus Inbhir Àir. Tha màthair Sheòrsaig an sàs a's a' Ghàidhlig anns an Àrd-bhaile. Mar sin dheth, thog Seòrsag fhéin beagan dhi a’ siod `s a’ seo. Tha Seòrsag gu math measail dualchas na Gàidhlig. Seinnidh i a' chlàrsach agus nì i dannsa-céim.
Neach-aithris: Seumas Watson
Georgia Atkin was born in Croydon, England and lives in the city of Halifax. Her ancestors came from the Isle of Skye, Harris, Inverness, Dornoch and Ayrshire. Georgia’s mother, Laura, is very involved with Gaelic activities in the Halifax Metro area, and Georgia has acquired a bit of the language herself at various classes and events. Georgia enjoys learning about all aspects of the Gaelic culture; she is interested in the history of the Gael, she plays the Celtic harp and step dances.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Gàidhlig `s a' Mhór-roinn
An Dùn
Facal-toisich
Bhon dh’fhosgail Àrd-sgoil an Dùin `s an t-Sultainn 2007, tha Gàidhlig air a bhith mar phàirt ann. Le taic bho Roinn an Fhoghlaim, tha Àrd-sgoil an Dùin air a bhith `g àrdachadh inbhe na Gàidhlig. Chuireadh Comann Gàidhlig An Dùin air chois as deaghaidh do bhuidheann oileanach is luchd-teagaisg a thighinn còmhla gach seachdainn gus eòlas fhaighinn air cuspairean a bhuineas do chultar na Gàidhlig.
Neach-aithris: Seumas Watson
Since the opening of Citadel High in September 2007, Gaelic has been a part of the school culture. With help from the Department of Education, Citadel pledged to promote Gaelic culture, language, tradition and history. An Dùn, the Gaelic club, was born after a group of interested students and teachers began meeting weekly to explore different aspects of the language and culture.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Gàidhlig `s a' Mhór-roinn
Sgoil Ghàidhlig an Àrd-bhaile
Facal-toisich
Chaidh Sgoil Ghàidhlig an Àrd-bhaile a chur air bhonn ann an 2005. Tha a ballrachd dìleas do chultar is do chànan nan Gàidheal. `S e `s misean dhi a ghlèidheadh `s a leasachadh dualchas na Gàidhlig ann am Baile Mór Haileafags. Tha Èos O' Murchu an ceann a' chlais 'Gàidhlig aig Baile' a' seo.
www.halifaxgaelic.ca
Neach-aithris: Seumas Watson
Sgoil Ghàidhlig an Àrd-bhaile was established in 2005 and is comprised of individuals committed to preserving and enhancing Gaelic language and culture within the Halifax community. Joe Murphy leads this Gàidhlig aig Baile class.
www.halifaxgaelic.ca
Eòsaph mac Labhruis `ic Labhruis `ic Sheumais `ic Labhruis Cheairt
Rugadh Eòsaph mac Labhruis `ic Labhruis `ic Sheumais `ic Labhruis Cheairt ann am Moncton, Brunsuig Nuadh. Chuir e suim `s a' Ghàidhlig as deoghaidh dha a' chànan a chluinnteil ann an Ceap Breatainn. A' là an-diugh, bidh e `teagasg na Gàidhlig ann am Baile na Loch.
Neach-aithris: Seumas Watson
Joe Murphy comes from Moncton, New Brunswick. Joe decided to learn Gaelic after spending some time in Cape Breton and hearing plenty of Gaelic there. Today, he instructs Gàidhlig aig Baile classes in Dartmouth.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Gàidhlig `s a' Mhór-roinn
Pàdraig Bennett
Facal-toisich
Séidheag Nic`illeMhaoil: Tha ceist na dhà agam dhut an diugh. An innseadh thu dhuinn có thu?
Pàdraig Bennett: Uill, ‘S mise Pàdraig -- Pàdraig Bennett. Agus, `s ann à Havre Boucher an Ear a tha mi, ann a Siorramachd Antaiginis.
SNM: Agus gu dé bu choireach gun do dh’ ionnsaich thusa a’ Ghàidhlig?
PB: Uill, bha beagan do Ghàidlig aig mo sheanmhair, màthair m’ athar, agus Beatrice an t-aimn a th’ oirre. Agus `s ann a Chloinn ic Eachairna a tha i. Agus tha facal Gàidhlig neo dhà aice, ach a h-athair, bha esan gu math fileanta agus sin a bu choireach gun do thog mi mo chuid dhith.
SNM: Ciamar a thog thu a’ Ghàidhlig?
PB: Ciamar? Uill, là a bh’ ann bha mi a’ coimhead air a’ phàipear naidheachd, aig an obair, agus chunna mi sanas, oh, gu math, gu math beag -- dìreach mar siod, agus bha iad ag ràdhainn gu bheil clasaichean Gàidhlig a’ dol air adhart ann an Haileafags. Agus, uill, bha mi air mo chois, agus air a' fòn, dìreach a’s a’ mhionaid mar siod. Bha mi a’ bruidhinn ri Kathy Reddy, agus sin mar a thog mi a’ Ghàidhlig. Bha mi aig na clasaichean aig ceann dà sheachdain neo leithid siod agus bha mi ag obair oirre bhon uair sin.
SNM: Sin thu fhéin. Agus, ciamar a chuireas tu a’ Ghàidhlig gu feum an duigh?
PB: Uill, an dràsd’ `s a rithist bidh mi a’ cur -- cuiridh mi i gu feum agallamhan a dheanamh, mar a tha seo. Agus, bidh mi a’ seinn - eadar an cànan Gàidhlig is a’ bruidhinn ri mo chàirdean, mo charaidean.
SNM: Shin agad e. Tapadh leat gu mór a Phadraig.
PB: Oh, `s e do bheatha.
Tar-sgrìobhadh: Frangag NicEachainn
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt 2012
Interview with Patrick Bennett.
Pàdraig mac Bhrian `ic Elmer `ic Iain `ic Benjamin
Rugadh `s thogadh Pàdraig mac Bhrian `ic Elmer (`ic Iain `ic Benjamin) ann an Havre Boucher an Ear. `S ann às Àrasaig a thàinig a chuideachd. `S e bhith cluinnteil ceòl na fìdhleadh a thug air Gàidhlig a thogail. Dh'ionnsaich e a chuid Ghàidhlig `s an Àrd-bhaile `s na clasaichean ‘Gàidhlig aig Baile’. The e math gu naidheachdan is òrain agus measail air deagh chuideachd.
Neach-aithris: Seumas Watson
Patrick Bennett was born and raised in East Havre Boucher. His people came from Arisaig. He took an interest in learning Gaelic after developing an appreciation for fiddle music. He learned Gaelic in Halifax at Gàidhlig aig Baile classes. Great to tell stories and sing songs, his company is well loved.