An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
Bidh gach duine ann an Albainn Nuaidh a thuigeas Gàidhlig mothachail air na h-òrain a th' air a bhith beò am measg an t-sluaigh bho thùs. Mar a thuirt sàr sheinneadair à Ceap Breatainn, ‘Bha iad a' gabhail òran bho 'n a thòisich a' saoghal’.
Bhiodh feadhainn a' sìor ghabhail òran leoth' fhéin airneo 's a' chuideachd, 's àit' aca aig teis meadhon nan coimhearsnachd, a' toirt fianais air aighear is bròn, pòsadh is bàs, gaol is fuath, obair is fearas-chuideachd, taghaidhean na mór-roinn is creideamh.
'S an nòs seinneadh a th’ ann, 's e na facail as moth' a tha cunntais.
A bharrachd air a' stòras òran a thànaig anuas as an t-seann dùthaich, tha taosg do bhàrdachd ionadail air chuimhne a fhuair boireannaich is fireannaich mar dhìleab nan òige bho 'n ghinealach a chaidh rompa, 's comas aca air na ceudan dhiubh a sheinn.
Bho àite gu àite, gheobhar diofar suidheachadh air an aon òran, rud a bheir toileachadh dha 'n luchd éisdeachd 's a chumas spionnadh ris an dualchas fhéin.
Neach-aithris: Seumas Watson
Every Gaelic-speaker in Nova Scotia is aware of the songs current among the people since the first-generation. As one well-known singer from Cape Breton put it, ‘People have been singing songs since the world began’.
Gaels would sing constantly, either by themselves or in company, and the songs took a place in community life, providing an internal record of joy and sorrow, marriage and death, love and hate, work and recreation, provincial elections and religion.
In addition to the wealth of songs that has come down from Scotland, there is a large body of local poetry in song still remembered that men and women have acquired as a legacy from the previous generations, and are capable of singing in their hundreds.
Going from one place to another it is possible to hear different settings of the same song, which are appreciated by a Gaelic audience and strengthen the oral tradition.
Seann òran gaoil ag innse mu nighean òg ann an Albainn. Air réir a’ chunntais, thuit i ann an troma-ghaol air fear a Chloinn IllFheòlain a bha 'na 'fhìdhleir cho ainmeil `s a bha an taobh seo a dh’Albainn’. Dhealaich iad `s thill e air n-ais gu muir.
Neach-aithris: Seumas Watson
A love song about a young woman in Scotland who falls for a man by the name of MacLellan, said to be one of the best fiddlers in that part of the country. Sadly, they part, and he returns to sea.
Chaidh an t-òran seo a chlàradh aig Comunn Cheap Breatainn ann an 1954 am measg stuth a chlàr Helen Creighton. Chuireadh Comunn Cheap Breatainn air bhonn ann a’ Haileafags ann an 1951, mar àite `s an cumadh muinntir Cheap Breatainn an dualchas Gàidhlig beò. `S e àite a bh' ann `s an tigeadh daoine cruinn a bha `fuireach ann a’ Haileafags; daoine a thàinig ann `son obair fhaighinn, neo foghlam fhaighinn `s na h-oilthighean.
Neach-aithris: Seumas Watson
A part of the Helen Creighton Collection, his song was recorded at a gathering held by the Cape Breton Club of Halifax in 1954. The Cape Breton Club was founded in 1951, keeping Gaelic culture alive in the Halifax area. Gaels coming to Halifax for work or education would gather at the Cape Breton Club to maintain Gaelic language, music and dance. Known today as The Cape Breton Charitable Association of Halifax.
Rinneadh an t-òran seo ann an Sgìre River Denys. Air réir na sgeòil, bha fear a b’ àbhaist a bhith `na sheòladair as deaghaidh a fheairtean-inntinne a chall leis an aois. Fhuaireadh e `s a' choillidh `na shuidhe air sgonn craoibheadh ag iomradh mar gum b' e bàta a bh' ann.
Neach-aithris: Seumas Watson
This song was composed around River Denys. According to the local story, a man who spent many years at sea was beginning to lose his mental faculties with age. He was found in the woods sitting on a log and rowing it as if it were a boat.
`S gur e `n Ceanadach mo nàbaidh
`N saor as fheàrr a thogas bàta;
Chan iarr e lòcair na tàl
Ach spéicean làidir, cruadhach.
A' cheud té thog e riamh `s an àite
Dh'fhàg e shìos aig drochaid Shàm i;
Chì sibh i nuair bhios muir-tràigh ann
`S a cruinn bhàn' an uachdar.
Thug e trup leath' do `n Bhras D'Or
A dh' iasgach a' sgadain reòta
`S e MacCùis a bha `na chòcair'
`S leònadh leis an fhuachd e.
Air a thill iad far a' bhòidse
Bha a' là dorcha le ceò ann
Gun do cheangal e i le ròpa
Ri cròic a bh' aig an fhuaran.
Am beagan nach d'rinn iad shlaodadh
Shnàmh iad sin gu taigh nan caorach
Nuair a rinn an fhairge traghadh
Bha aon fhear `s nach d'fhuair iad
Tha té eil' aige `ga cur an òrdadh,
Nach robh a leithid riamh `s a' Phròbhans;
Théid e seachad an Cuan reòta
Gu North Pole a bhuanndachd.
`S gum bi sinn uile cho pròiseil
An onair a bhith aig a' phròbhans;
Ma thilleas e dhachaigh beò
`S am Pole aig' air a ghualainn.
Chì sinn sealladh agus ioghnadh
Nach fhacas riamh le clann daoine;
An North Pole a' tighinn ri'r taobh
`S a' saoghal a' dol mun cuairt air.
A bhean an taighe, fàg an siola
Botul slàn a tha mi sireadh
Dh'òlainn deoch-slainte nan gillean
A dh'imprich Di-luain bhuainn.
Tar-sgrìobhadh: http://mqup.mcgill.ca/book.php?bookid=125
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
A locally composed song concerning sailing.
`S ann an Eilean na Nollaig a thogadh Gilleasbuig MacCoinnich (Gilleasbuig Eairdsidh Sheumais). Tha Eilean na Nollaig `na nàbachd a tha air a bhith air leth taiceil do chanain `s do shaoghal na Gàidhlig. Bha athair, Eairdsidh Sheumais, `na mhaighstear-sgoile, `na sgrìobhadair `s `na bhàrd ainmeil. Thug Gilleasbuig móran bhliadhnachan ag obair `na fhear ghnìomhachais eadar Baile Shudnaidh agus Baile Haileafags. A bharrachd air a’ stòr òran a thug e seachad le fialaidheachd do luchd-rannsachaidh, bha mion-èolas prìseil aige air an sgìre fhéin `s an d’ rugadh e.
Neach-aithris: Seumas Watson
Archie MacKenzie was raised in the Parish of Christmas Island, an area with strong Gaelic traditions. His father, also named Archie, was a schoolteacher, a writer and a well-known Gaelic bard. Archie MacKenzie spent many years as a businessman between Sydney and Halifax. In addition to his extensive repertoire of songs that he shared so generously with other Gaels and with researchers, he had a profound and detailed knowledge of the parish were he was raised.
Faodar a ràdh gu bheil an t-òran seo air aithneachadh mar laoidh-nàiseanta Ghàidheal Cheap Breatainn. A's an òran, tha am bàrd a’ moladh Framboise agus a’ toirt dealbh air a bòidhchead anns gach ràith. `S an aon àm, tha e `g innse mu na daoine còir' a th’ ann, agus cho èasgaidh, spòrsail, ceòlmhor `s a bha iad r’ a linn. Aig deireadh an òrain, tha am bàrd a’ cur an céill cho mór `s a tha e `g ionndrainn nan làithean a dh’ aom.
Neach-aithris: Seumas Watson
In a way this song is a kind of anthem among the Gaels of Cape Breton. The song itself praises Framboise and it’s beauty in each season and its people as lively, fun loving and musical in the time of his youth. He expresses his regret at the passing of those days.
Séist
`S e Ceap Breatainn tìr mo ghràidh,
Tìr nan craobh `s nam beanntan àrd';
`S e Ceap Breatainn tìr mo ghràidh,
Tìr is àillidh leinn air thalamh.
Àit’ as maisich’ tha fo `n ghréin,
Smeòraich seinn air bhàrr nan geug;
Gobhlain-ghaoithe cluich ri chéil’,
`S an nead gléidhte fo na ceangail.
Feasgar foghair àm an fheòir,
*Nuair a dhùnadh oirnn na neòil;
*Ceò na mara tighinn `na thòrr,
*`S e `na sgleò air bhàrr nam beannan.
Anns a’ gheamhradh, àm an fhuachd,
Àm nam bainnsean, àm nan luadh;
Chluinnte gillean air cléith-luaidh,
`S gruagaich’ le guth’ cruaidh `gan leanaid.
Chìte cailleach ghasda, chòir,
Tighinn mun cuairt a thomhas a’ chlò;
An cromadh aice air a dòrn,
`S cha robh dòigh ac’ air a mealladh.
Nuair bhiodh am fùcadh ullamh réidh,
Chuirt’ an fhidheall sin air ghleus;
Dhannsamaid air ùrlar réidh,
Gur e "Cabar Féidh" bu mhath leinn
Am Frambois a fhuair mi m’ àrach òg,
Ann an nàbachd Chloinn MhicLeòid;
`S tric bha sinn ri mir’ is spòrs,
Làithean sòlasach nach maireann.
`S ged a dh'fhalbh a’ chuid sin bhuainn,
Chaithis iad dha `n dachaidh bhuan;
Ann am pàileas Rìgh an t-sluaigh,
Far eil sòlas, buan bhios maireann.
Am Frambois a fhuair mi m’ àrach òg,
Ann an nàbachd Chloinn MhicLeòid;
`S tric bha sinn ri mir’ is spòrs,
Làithean sòlasach nach maireann.
Chan urrainn dhomh-sa leth dhuibh inns’,
Na tha mhaisealachd `s an tìr;
Stadaidh mi bho `n tha mi sgìth,
Beannachd leibh is oidhche mhath leibh.
*******************
`S bho `n a tha mi anns an àm,
Còmhnaidh ann an tìr nam beann;
`S ged a tha mo Ghàidhlig gann,
Nì mi rann do thìr nan gleannan.
Chan urrainn dhomhs’ a chur air dòigh
No chur sìos le briathran beòil;
Na tha do mhaise agus do ghlòir,
Còmhnaidh ann an tìr nam beannachd.
Nuair théid a’ ghrian dhan àird an iar,
`S a thig an dealt air an fheur;
`S binne leam guth nan eun,
Seinn cho dian air bhàrr nam meangan.
Chluinnte bellichean le gliong,
Air a’ chrodh ri taobh a’ ghlinn’;
`S na laoigh òga staigh `s na tuim,
`S iad fo chuing nan cuileag seangaich.
`S e chuir mise nochd fo bhròn,
Cuimhneachadh air làithean m’ òig’;
Feadhainn a bhitheadh leinn ri spòrs,
Gu bheil cuid dhiubh nach eil maireann.
Tar-sgrìobhadh: Gaelic Songs of Nova Scotia
© Helen Creighton Collection, PANS
A song in praise of Cape Breton and its people.
Chaidh an t-Urramach Iain D. N. Dòmhnallach a bhreith ann an St. Esprit `s a’ bhliadhna 1898. `S ann à Uibhist a Tuath a bha a shinnsirean. Còmhla ris an Dotair M. M. Coady agus Maighstir Jimmy Tompkins, bha e `na neach-stèidheachaidh anns an Credit Union and Co-operative Movement ann an Canada. Bhiodh e a’ searmonachadh anns a’ Ghàidhlig agus `ga teagasg. Chaochail e `s an taigh aige fhéin ann an 1988 ann an Dartmouth.
Rinn Dòmhnall Alasdair mac Iain `ic Aonghais an t-òran seo. Rugadh e ann am Framboise a Tuath far an do dh’fhuirich e fad a bheatha. `S ann a mhuinntir Uibhist a Tuath a bha a chuideachd. `Na thuathanach, bha muileann-sàbhaidh aige cuideachd. Thathas ag ràdh gu robh e sònraichte math air obair na coilleadh. Rinn e iomadach òran éibhinn agus duan-molaidh, ach `s e Òran do Cheap Breatainn a `s ainmeile dhiubh uile. Tha an t-òran seo air a bhith fasanta gus a’ là seo fhéin.
Neach-aithris: Seumas Watson
Rev. John D. Nelson MacDonald, D.D., of North Uist stock, was born in 1898 in St. Esprit. He was ordained in 1926 to the United Church of Canada. He was one of the founding members, along with Dr. M. M. Coady and Rev. Jimmy Tompkins, of the Credit Union and Co-operative Movement in Canada. Rev. MacDonald was described as a scholar and preached and taught Gaelic. Rev. MacDonald died at his home in Dartmouth in 1988.
Dan Alex MacDonald, composer of this song, was born and lived all his life in North Framboise. He operated a farm and sawmill and was known as a fine woodsman. Òran do Cheap Breatainn is the best remembered song he composed, among others humorous and in praise of place. Dan Alex was of North Uibhist descent.
Ceathramhan do dh’òran gaoil mu sheòladair a chaidh gu muir glé òg `s e `g ionndrainn a leannain. Tha an t-òran cumanta am measg sheinneadairean Cheap Breatainn ann an caochladh shuidheachaidhean air réir na ceàrnaidh `s an cluinnear e.
Neach-aithris: Seumas Watson
Verses from a love song about a sailor who went to sea while he was still very young, and is missing his sweetheart. This song is widespread among Cape Breton singers in a large number of versions according to locality.
Séist:
E Ho Ro Mo Mhaighdinn Lurach
Dha'n tug mi an gaol cho buileach;
'S e dh'fhàg m'inntinn tròm fo mhulad
Nach fhaod mi fuireach 'nad chòir.
'S na biodh dùil agad, a' Mhàiri,
Gur ann 'gad mhealladh a tha mi;
'S dòcha leam thu na mo mhàthair
Ged is i rinn m'àrach òg.
'S tu mo chadal, 'us tu mo dhùsgadh,
Anns a' mhaduinn mo chruit chiùil thu;
Ort-sa chuirinn mo chùrsa
Ged a bhiodh e dubh le ceò.
Bi mi cuimhneachadhh gach àm ort
Ged b'ann a’dol dha'n a chrann mi;
Chuir thu seachran `nam cheann
`S cha'n amais mi air ceann a' ròp'
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Fad air Falbh as Innse Gall
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A love song telling of a young sailor missing his sweetheart.
Rugadh `s thogadh Dan Ailean MacIlliosa (Dòmhnall ‘Illeasbuig Aonghuis ‘ic Alasdair) ri taobh na maradh ann am Parraiste a’ Chamuis Leathain. Bha e sònraichte mar sheinneadair, tàlant is dìleab a thug e bho na ginealaichean roimhe a thànaig à Mùideart. Bha Dan Ailean sgileil air iomadh ciùird ionadail, agus air leth eòlach air òrain na coimhearsnachd `s na dòigheannan `s an cleachdadh iad. Thug e iomadh bliadhna ag obair `s an Àrd-bhaile.
Neach-aithris: Seumas Watson
Dan Allan Gillis was born and raised by the seaside in Broad Cove parish. He was an outstanding singer, a talent and a legacy taken from his ancestors, who were famous singers from Moidart. Dan Allan was accomplished at many kinds of work where he grew up and was exceptionally knowledgeable concerning local songs and the practices associated with them. He spent many years living and working in Halifax.
Tha an t-òran gaoil seo ri fhaighinn am measg Ghàidheal air feadh Alba Nuaidh ann an caochladh dhreachan. `S an òran tha an gille fad air falbh `s a leannan `ga mholadh air thàilleabh a bhith cho briagh, fialaidh dha chompanaich is sònraichte anns gach dòigh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
This love-song is well known in various versions among Gaels throughout the Province. It portrays a young girl whose sweetheart is far away but will one day return. She praises his good looks, generosity with his drinking companions and for being exceptional in every way.
Séisd:
Air a' ghille tha mo rùn
Tha mo rùn air a' ghille
Bho là chur thu rium do chùl
Tha mi `n dùil ri thu thilleadh.
`S ann am Muile nam beann dubha,
Tha mo luaidh air a' ghille;
`S dh'aithnichinn thu `measg an t-sluaigh,
Leis na h-uaislean a' tighinn.
`S ann am Muile nam beann àrd,
Tha mo gràdh air a' ghille;
`S ged nach d'thug thu dhomh do làmh,
Do dheoch-slàinte cha tillinn.
`S bidh mo mhàthair rium ag ràdhainn,
"Éirigh suas `s tog do mhisneach;
Ged tha `n gille fada bhuat,
Cha bhi gruaim air nuair a thig e."
`S nuair a bhiodh tu `s an taigh-òsd'
`S tu nach sòradh an gini;
Bhiodh do bhotail air a' bhòrd,
Càch `gan òl, `s tu `gan sireadh.
Théid mi sìos, théid mi suas,
Bheir mi cuairt feadh a' ghlinnidh
Chìthinn òigfhear `s e gun ghruaim
Le fhalt dualach m'a léineadh.
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: An t-Òranaiche
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A well-known love song.
Chaidh Dòmhnall Iain mac Iain a bhreith ann an Ceann a' Mhira. Math gu obair, reiceadh e pit props, dheanadh e obair nan rathaidean is bhiodh e ri tuathanas. `Na dhuine socair, ciùin, dh' fhuirich e fhéin is a bhràthar, Aonghas, còmhla far am biodh fàilte ro `n a h-uile duine. Bha iad gu math measail air cuideachd tighinn astaigh. Thigeadh muinntir an àite cruinn ag éirigh air na h-òrain. `S ann mar sin a thog Dòmhnall na gabhadh e. Bha e gàbhaidh uile math gu seinn. Bha cuid dhe na h-òrain aige cho fada `s gun cuireadh e ionghantas air càch ciamar a chumadh e cuimhne air na faclan uileadh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Donald John MacArthur was born and raised in Upper Grand Mira. A hard worker, he sold pit props, worked on the roads, and farmed. A quiet and gentle man, he lived with his brother where they welcomed company and loved to visit. Friends and neighbours would often come together to sing and this way, he learned his songs. He was wonderful to sing, and many times had songs so lengthy, listeners marvelled at his ability to remember all the verses.
Tha ceathramhan an òrain luaidh seo a' toirt dealbh air bàt' a tha 'seòladh air a' chuan. `S e fear MacLeòid, duine sgairteil, calma, fialaidh a tha `ga stiùir.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This old milling song, Hoireann o ra ì ù a, can be found on Gaelstream, sung by John Shaw of the North Shore. The verses describe a mighty ship that gracefully sailed on the sea. At the helm was a MacLeod man, who was considered to be hardy, brave and generous to his crew on board.
Cette vieille chanson de foulage, « Hoireann o ra ì ù a », se trouve sur Gaelstream et est chantée par John Shaw, de la Rive Nord. Les strophes décrivent un navire puissant qui naviguait avec grâce sur la mer. L’homme qui se trouvait à la barre était un MacLeod, qui était considéré par son équipage comme étant robuste, brave et généreux.
Hoireann ó ra ì ù a
Hiuraibh o ro hug eile
Hoireann ó ra ì ù a
Chì mi `m bàta amach `an caolas,
Tha mo ghaol innte gun éirigh.
Chì mi `m bàta amach `an rubha,
`S i `na siùil fo làn eudach.
`S àrd a cluinnte fuaim a h-aodach,
`Nuair a sgaoilear oirr' gu léir e.
Tar-sgrìobhadh: Iain Seathach
An old sailing song.
Vieille chanson de marin.
Tha Seumas Watson air a bhi an sàs ann an cùis leasachadh na Gàidhlig an Albainn Nuaidh fad iomadach bliadhna. Tha e air fhastadh aig a' Chlachan Ghàidhealach ann an Sanndra, Siorramachd Bhictoria.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Seumas Watson has been involved with Gaelic development in Nova Scotia for many years. He is employed as manager of interpretation with Highland Village in Iona, Victoria County.
Rinn dithisd, Eachann mac Eachainn Ghilleasbaig, à Rubha Clann na Rothaich, agus Garat mac Fhionnlaigh Dhùghaill às a' Chùl, an t-òran éibhinn seo mu `n each ruadh a bh' aig Roland Steele. Ged bu bhreugach na ceathramhan, tha an t-òran a' toirt dealbh air each tana, làn do mhiallan. Mar gu robh ann an iomadach òran a chaidh dheanadh a's a' choimhearsnachd, chan eil ann ach ròlaist spòrsail.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Hector Carmichael of Munro’s Point, and Garrett MaDonald of Meadows Road, collborated in composing this comical song about a local man’s horse. Although untrue, the horse was described as being in poor shape and lice-infested, while the owner let on the horse was a wonderful speciman. Like many local songs, this one pokes fun by way of exageration in telling the story.
Hector Carmichael, de Munros Point, et Garrett MaDonald, de Meadows Road, ont composé en collaboration cette chanson comique sur le cheval d’un homme du coin. L’histoire n’est pas vraie, mais le cheval est décrit comme étant en piteux état et infesté de poux, alors que son propriétaire le vante comme un spécimen remarquable. Comme beaucoup de chansons du coin, celle-ci est humoristique par l’exagération dans le récit.
Séisd:
Hi ri u il agus o
Mo chridhe trom 's cha charaich e
Cha taobh na caileagan mi
On sheòl mi fhìn nam mharaiche.
© Co-chruinneachadh Ralph Rinzler
A locally composed comical song that pokes fun at a man's horse.
Chanson comique composée dans la région, qui se moque du cheval d’un homme.
B’ ann do Dhrochaid na h-Aibhne a Tuath a bhuineadh Ailig Dhòmhnaill Aonghais `ic Shandaidh. Bha e `g obair air na rathaidean, a bharrachd air a' bhaile aige fhéin. Ghabhadh e òran tric an cuideachd a' chòmhlain The North Shore Gaelic Singers. `Na dhuine deas-bhriathrach, làn spòrs, bha meas mór aig daoine air Ailig àite sam bith a dheigheadh e.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Alec Kerr was born in North River, Victory County, an area settled primarily by Lewis people. Alec kept a farm and spent many years working road construction in Victoria and Cape Breton counties. He ofetn sang with The North Shore Gaelic Singers. Witty and fond of a good time, Alex was well liked wherever he traveled.
Alec Kerr est né à North River, dans le comté de Victoria, région principalement colonisée par des gens de Lewis. Alec a été fermier et passé de nombreuses années dans les travaux routiers dans les comtés de Victoria et du Cap-Breton. Il chantait souvent avec le groupe des North Shore Gaelic Singers. Il était plein d’esprit et aimait s’amuser. Les gens l’aimaient beaucoup partout où il se rendait.
Thàinig an t-òran luaidh seo, air a sheinn le boireannach neo-aithnichte, à Co-chruinneachadh Ralph Rinzler a's a' Smithsonian. Bha am pìos air a chlàradh aig Cladach a Tuath anns na trì ficheadan. Tha naidheachd an òrain ag innse mu nighean òg a choinnich r' a leannan agus mar a thachair eadarra.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This milling song, sung by an unidentified singer, came from the Rinzler Collection at the Smithsonian Archives. It was recorded at a milling frolic on the North Shore, Victoria County in the late 1960s. The song, told from a young girl’s perspective, describes the secret meeting of a young couple and the strange love they shared.
Cette chanson de foulage, chantée par un chanteur non identifié, provient de la collection Rinzler des archives du Smithsonian. Elle a été enregistrée lors d’une fête de foulage à la Rive Nord du comté de Victoria, vers la fin des années soixante. Cette chanson, chantée du point de vue d’une jeune fille, décrit la rencontre secrète d’un jeune couple et l’amour étrange qui les unissait.
Hì làil ó ho gù
Hì ù ri bhó hì a hù
Hì làil ó ho gù
Dh’éirich mi moch madainn cheòthar
Chuir mi stocainn orm `s brògan
Ghabh mi mach aig cois a’ lòinein
Thàna’ mo leannan `nam chòmhdhail
Bha sgian bheag aige `na phòcaid
Bha e muigh air m’uile dhòrnain
Ghoid e dhiom na bh’air mo chòta
Cha cheannich e aig a’ stòr e
`S maraich’ e thàirneas ròpa
Air long mhór nan crannan àrda
Dheanadh càradh air na brògan
Falt mo chinn `ga chur fo bhrògan
© Co-chruinneachadh Ralph Rinzler
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A milling song concerning young lovers.
Chanson de foulage sur de jeunes amants.
Seann òran luaidh a ghabhas cluinntinn air a sheinn le Seogan Màiri Dhanaidh a mhuinntir a' Chladaich a Tuath. Tha ceathramhan an òrain a' toirt dealbh air soitheach a sheòlas gu foghainteach, bòidheach air a' chuan. `S e fear MacLeòid, duine sgairteil, calma, fialaidh, a tha air a stiùir.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This old milling song, Hoireann o ra ì ù a, can be found on Gaelstream, sung by John Shaw of the North Shore. The verses describe a mighty ship that gracefully sailed on the sea. At the helm was a MacLeod man, who was considered to be hardy, brave and generous to his crew on board.
Cette vieille chanson de foulage, « Hoireann o ra ì ù a », se trouve sur Gaelstream et est chantée par John Shaw, de la Rive Nord. Les strophes décrivent un navire puissant qui naviguait avec grâce sur la mer. L’homme qui se trouvait à la barre était un MacLeod, qui était considéré par son équipage comme étant robuste, brave et généreux.
Hoireann ó ra ì ù a
Hiuraibh o ro hug eile
Hoireann ó ra ì ù a
A Mhic Leòid ma dh'fhàg thu `n dùthaich,
Guma cliùiteach thig do sgeula.
Guma cliùiteach thig do litir,
Agus measail agam féin i.
`Ille dhuinn a' chuailein dosaich,
Dh'aithnichinn air thoiseach nan treud thu.
`Ille dhuinn a' chuailein dualaich,
'S mór an luaidh a fhuair mi fhéin ort.
Chì mi `m bàta amach `an caolas,
Tha mo ghaol innte gun éirigh.
Tha mo leannan-sa ga stiùireadh,
Cha bhi cùram orr' m'a deidhinn
Cuir an stiùir an làimh mo leannain
Ge be 'n cala [air] an dean e
Cuir an stiùir `an làimh an Leòdaich
`S e nach sòradh stòp Jamaica.
`S e nach sòradh stòpan branndaidh
Anns a' gheamhradh `n am na feuma.
Chuala mi mach as a'bhaile,
Gu robh mo leannan a'réiteach.
Shil mi, ghul mi `s dh'fhan mi sàmhach
`S e thuirt càch gum b'fheàrr dhomh éibheachd.
`S muladach mi `siubhal coille
Air lath' soilleir `us gun ghréin ann.
`G iarraidh nam bò-laoigh `s nan gamhnach.
`S mór an call nach d'rinn mi `m feutainn.
Bainne nam bò as a' mheasair,
Cha deachaidh slige bhon dé ann.
Chì mi `m bàta amach `an rubha,
`S i `na siùil fo làn eudach.
`S àrd a chluinnte fuaim a crannaibh
`S i na deannaibh thro Chuan Éirinn.
`S àrd a cluinnte fuaim a h-aodach,
`Nuair a sgaoilear oirr' gu léir e.
************************************************
Fhad `s a mhaireas cruinn 'gan lùbadh,
Fhad `s a mhaireas siùil `gan reubadh.
`S àrd a chluinnte fuaim a siùileach;
Cruinn `gan lùbadh siùil `gan reubadh.
`S àrd a chluinnte fuaim a cupaill
`S am muir gucagach ag éirigh
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Iain Seathach
An old sailing song.
Vieille chanson de marin.
Rugadh Seogan Màiri Dhanaidh shios taobh Beinn Smògaidh ann an teaghlach a bha ainmeil gu seinn, gu h-àraid air taobh a mhàthar. Air a bha e `na bhalach, chaidh a chur a dh’fhuireach gu àite Chaluim Thormaid Chaluim `s cha robh e fad' a thogail a chuid òran. Thug e bliadhnaichean móra a’ fuireach aig Abhainn a’ Chùbair, a’ seinn gu tric `s ag obair air iasgach `s a's a’ choillidh.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Seogan was born into a family living near Mount Smoky on the North Shore that was renowned for singing, particularly on his mother’s side. As a young boy he was sent to stay with Malcolm Angus MacLeod, where he rapidly acquired the latter’s songs. He lived for many years at Indian Brook and was an active traditional singer, as well as working at fishing and in the woods.
Seogan est né dans une famille vivant à proximité de Mount Smoky, sur la Rive Nord. Sa famille était connue pour ses talents dans la chanson, en particulier du côté de sa mère. Quand il était jeune garçon, il est allé vivre chez Malcolm Angus MacLeod, où il a rapidement acquis le répertoire de chansons de ce dernier. Il a vécu pendant de nombreuses années à Indian Brook et était très actif en tant que chanteur traditionnel, ainsi que dans la pêche et le travail en forêt.
An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.